Sarpancar

Sarpancar (Hablitzia tamnoides), ıspanakgiller (Amaranthaceae) familyasından tek yıllık, yaprakları sebze olarak tüketilebilen, kendi cinsinin tek üyesi olan otsu bitki türü. Ona 18. yüzyılda yaşamış bir doğa bilimci olan Carl Ludwig Hablitz’in soyadı verilmiş. Soyadı olan “tamnoides”i ise yapraklarının Güney Avrupa ve Güney İngiltere florasına özgü zehirli bir bitki olan Discorea communis ya da diğer adıyla “Tamus” communis’e benzemesinden ötürü almış.

Anavatanı Kafkasya olduğundan ona “Kafkas ıspanağı” da deniyor fakat ne yazık ki anavatanında değil de daha çok 19. yüzyılın sonlarında “yenilebildiğinin” keşfedildiği İskandinavya’da ıspanak gibi tüketiliyor. Bitki ne sarı renkli ne de ıspanakgillerden akrabası olan pancara (Beta vulgaris) benzeyen bir tarafı var lakin bizdeki adının “sarpancar” olma nedenini şahsen bulamadım!?...

Diğer ıspanakgillerden farkı sarpancarın yazın boyu 3 metreye kadar uzayan bir sarmaşık türü olması. Genellikle ladin ve kayın ormanlarında orman altı örtüsünde yaygın olarak görülen bitki aslında tam bir orman bitkisi. Bu nedenle de oldukça dayanıklı bir tür. Bu uyum ve dayanıklılığı onu permakültüre ilgi duyan bahçeciler için de tercih edilen bir tür yapıyor. Akdeniz mutfağında taze filizleri neredeyse kuşkonmaza tercih edilen sarpancar sadece pişirilerek yenilebiliyor. Ondan lezzetli çorbalar, omletler, börekler, pizzalar ve salatalar (okudukça karnınız acıkır diye kısa kesiyorum) yapılabiliyormuş.

Sarpancarı tohumdan yetiştirmek ise oldukça kolay, sadece çimlendirdikten sonra oldukça narin olan fidelerine gözünüz gibi bakmanız gerekiyor. Yeterince büyüdüklerinde de onları bahçenizde sabah güneşi alabilen gölge ya da yarı gölgeli bir konuma, tercihen bir duvar kenarına taşımanız mantıklı olacaktır. Böylece size yıl boyunca lezzetli filizlerini ve tadı ıspanaktan daha hafif olan yapraklarını sunacaktır. Sarpancarla bahçenizde göze hoş görünmeyen, doğuya bakan duvarları da gizlemeniz mümkün. Tabi ki böyle duvarları gizlemek için çok daha hoş görünen sarmaşıklar da vardır kuşkusuz ama örneğin Bitki Günlüğüm’de ayrıca okuyabileceğiniz İngiliz sarmaşığını (Hedera helix) canınız sıkıldığında yiyemezsiniz sevgili bitki dostları. Tabi eğer zehirlenmek istemiyorsanız...