Şeker Elması Ağacı

Şeker Elması Ağacı (Annona squamosa), anonagiller (Annonaceae) familyasından ortalama 4 metre kadar boy ve geniş taç yapan, sarımsı yeşil üç taç yapraklı çiçekler açan, kısa boylu bir ağaç türü. Ne ben yanlış yazdım ne de siz yanlış okudunuz, bitkinin adı elma şekeri değil, şeker elması. Akrabaları olan “Annona reticulata” ve “Annona cherimola” ile birlikte “Annona squamosa” meyvelerine de “şeker elması” deniyor. Ağacın lezzetli ve ilginç görünümlü meyvesi iri bir ahududuya (ya da bilim kurgu sevenler için; meyveleri Yıldız Savaşları filmindeki Ölüm Yıldızı’na, hatta çiçekleri de İmparatorluk mekiklerine)benziyor ve tadı ise pasta kremasını andırıyor. Hatta bu nedenle ona “krema elması” diyenler de var. Saydığım türler içinde Endonezya, Tayland ve Tayvan’da en çok yetiştirilen de “Annona squamosa”dır. Tayvan’da “Annona squamosa” (yerel dilde “ate”) ve “Annona cherimola” (yerel dilde “çerimoya”) melezi olan “ananas şeker elması” (ona da “atemoya” demişler) gibi daha da karman çorman(!) bir isme sahip olan, ananas tadında meyveler veren bir melezi de oldukça popülermiş.

Ağacın anavatanının Orta Amerika ve Batı Hint Adaları olduğu ve İspanyol tacirler tarafından Asya’nın güneyine taşındığı sanılıyor. Şeker elması ağacı sadece sıcaklığın kışın 15℃ altına inmediği tropik iklimlerde deniz seviyesinden başlayıp 2 bin metre yüksekliğe kadar olan her yerde yetişiyor. Suyu çok seven bitki, kurak mevsimlerde daha az meyve üretiyor. Doğal olarak yetişmediği bölgelerde ise bol meyve verebilmesi için elle tozlaşma yapılması tavsiye ediliyor çünkü doğal tozlaştırıcısı olan böcekler de tropik iklim canlıları. Şeker elması ağacı “Graphium agamemnon” gibi ilginç bir isme sahip olan bir kuyruklu kelebek türünün üremek için larvalarını bıraktıkları tek ağaçtır. Ayrıca Filipinlerde ağacın tohumları, meyvelerini yemeye düşkün bir yarasa türü sayesinde uzak adalara taşınıyor.

Bir şeker elması ağacı 2-3 yıldan sonra meyve vermeye başlıyor, 5 yıllık yetişkin bir ağaç yılda 50 kadar meyve üretebiliyor. Bu meyveler bolca B ve C vitaminleri, mangan ve daha pek çok mineral içeriyor. Filipinlerde şeker elmasının meyvelerinden şarap da üretiliyormuş. Hindistan, Tayland ve Orta Amerika kültürlerinde şeker elması ağacının yaprakları kaynatılarak dizanteri ve idrar yolu iltihaplanmalarının tedavisinde kullanılıyor. Bol şeker içeren meyveler ezilerek açık yaralara sürülüyor. Bilim dünyası da şekerin yara tedavisini hızlandırdığını doğruluyor. Ayrıca bitkinin zehirli olan yaprakları Meksika’da kümes hayvanlarının bitlenmesini önlemek için kümeslere yaygı olarak serilirmiş. Bitkinin “zehirli” olan tek organı yaprakları değil, ağacın tohumları ve kabuğu da aynı ölçüde zehirli. Ek bir bilgi olarak, adı neredeyse GDO ile birlikte anılan Monsanto firmasıyla birleşen Bayer AG, şeker elmasında bulunan “acetogenin annonin” adlı doğal pestisitin ve bunu elde etme yönteminin patentini çoktan almış bulunuyor.

Şeker elması ağacı kısa boylu bir ağaç olduğundan meyveleri değilse de yaprakları için bir iç mekan süs bitkisi olarak da kullanılabiliyor.